Nieuwegein wil in 2040 volledig energieneutraal zijn. Dat is al in 2017 vastgelegd in de zogeheten Routekaart Energieneutraal Nieuwegein 2040. Het document moet richting geven aan beleid, plannen en investeringen in de komende decennia. Maar de vraag is: hoe haalbaar is dat nog?

Versnelling nodig
De stad Nieuwegein zal moeten versnellen om vóór 2040 van het aardgas te gaan. Dat jaar is in de routekaart vastgelegd als stip op de horizon. De energietransitie zit in Nieuwegein echter nog grotendeels in de planfase.

Afgelopen donderdag stond het onderwerp centraal tijdens de Avond voor de Stad. Recent nam de Tweede Kamer de nieuwe Warmtewet aan, die nu nog bij de Eerste Kamer ligt. Nederland, en daarmee ook Nieuwegein, wil af van gas en olie.

Vier wijken van het gas af
Tijdens de bijeenkomst presenteerde een medewerkster van de gemeente plannen om vier wijken van het aardgas af te halen: Gebouwendriften, Vreeswijk, Doorslag en Zandveld. Het enthousiasme bij bewoners loopt uiteen. Zij kunnen ervoor kiezen zich al dan niet bij de plannen aan te sluiten.

De plannen hebben een looptijd van tien jaar. Communicatie en participatie zijn volgens de gemeente cruciaal, met een duidelijke regierol voor de overheid. Collectieve warmte heeft de voorkeur, mits de betaalbaarheid gegarandeerd kan worden. Als alle seinen op groen staan, volgt een uitvoeringsplan dat de gemeenteraad moet goedkeuren.

Kritische vragen
Tijdens de avond vroeg Victor Goulmy (Lokale Vernieuwing) zich hardop af of Nieuwegein het wel redt om in 2040 van het aardgas af te zijn. “Er zal een versnelling moeten plaatsvinden,” gaf de gemeentelijke medewerkster toe. Een deel van die versnelling moet komen uit ervaring die gaandeweg wordt opgedaan. Of de afdeling die zich met de energietransitie bezighoudt daarvoor extra capaciteit krijgt, kon zij niet zeggen.

Volgens Marco Diekstra (VVD) is dat echter wél een cruciale vraag, omdat die direct raakt aan de betaalbaarheid voor inwoners. Zeker nu in dit traject maar beperkte keuzevrijheid is voor de burger: over vijftien jaar móet iedereen van het gas af. Wie niet zelf kiest voor een alternatief, krijgt er simpelweg één aangewezen. In gemeentelijke termen heet dit de ‘aanwijsbevoegdheid’.

Waar zit Nieuwegein nog op gas?
Volgens de gemeente wordt nu gewerkt aan warmteuitvoeringsplannen voor de wijken Gebouwendriften (Batau-Zuid), Vreeswijk en Zandveld.

In Doorslag is inmiddels ongeveer 66 procent van de woningen aangesloten op het bestaande warmtenet. Voor het resterende deel dat nog op gas zit, lijkt aansluiting op dat warmtenet de meest logische route.

In alle andere wijken en buurten in Nieuwegein is vooralsnog geen planning bekendgemaakt voor aardgasvrij maken.

Daarnaast meldt de gemeente: “Ongeveer de helft van de huishoudens in Nieuwegein maakt momenteel gebruik van aardgas voor verwarming en warm water. De andere helft is aangesloten op de stadsverwarming van Eneco.”

Dat betekent dat grofweg de helft van de woningen nog op gas draait, behalve die al aangesloten zijn op stadsverwarming of deel uitmaken van de huidige transitieprojecten.

Hoge lat
Los van de wijkplannen legt de routekaart een enorme lat: er moet jaarlijks 4,5 procent energiebesparing worden gehaald, en de opwek van duurzame energie moet met 9 procent per jaar groeien. Historisch gezien zijn dat percentages die lastig vol te houden zijn.

Nieuwegein is bovendien een dichtbebouwde gemeente, met beperkte ruimte voor zonnevelden en windmolens. Het verduurzamen van het bestaande stadswarmtenet, in samenwerking met Utrecht, wordt een van de belangrijkste schakels. Maar dat vraagt forse investeringen én draagvlak.

Conclusie
Sommige projecten, zoals extra laadpalen, zonnevelden en pilots voor aardgasvrije wijken, zijn al gestart. Maar de structurele besparing en grootschalige omslag naar duurzame warmte en elektriciteit lopen achter op de doelstellingen.

De conclusie is helder: de ambities zijn torenhoog, maar de realiteit vraagt om een stevige versnelling — en om duidelijke keuzes van zowel politiek als inwoners.